بررسی تفکر انتقادی در بین دانشجویان رشته های مختلف دانشگاههای سراسر کشور
نویسندگان:
- مهسا شکور = دانشجو دکترا آموزش پزشکی-دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
- افسانه شکور - کارشناسی ارشد برنامه ریزی درسی
مقدمه: تفکر انتقادی یک فعالیت مثبت است و در واقع ارزیابی انتقادی از وضعیت و شرایط، فرآیندی ضروری و مثبت برای رشد و تکامل در داخل هر جامعه و سازمان می باشد. تفكر انتقادي توانايي و قابليتي است كه بر پايه آن فراگير تنها پس از دريافت مفاهيم كليدي مطرح شده توسط استاد، طي يك فرآيند ذهني فعال به اهداف تعيين شده آموزشي دست مي يابد. اين توانايي سبب افزايش به يادداري مطالب می شود.تفکر انتقادی بنا بر ماهیت کاری رشته های علوم پزشکی جایگاه ویژه ای در آموزش علوم پزشکی دارد و چند سالی است که به این مقوله در آموزش پزشکی بیش از پیش توجه می شود هرچند جای توسعه بیشتری دارد.
هدف از انجام این مطالعه بررسی تفکر انتقادی در بین دانشجویان رشته های مختلف دانشگاههای سراسر کشور در مطالعات چندسال گذشته و راهکارهای بهبود آن بود.
روش: مطالعه مروری است که با بررسی نتایج تحقیقات انجام شده در دانشگاه های سراسر کشور پیرامون تفکر انتقادی در دانشجویان دانشگاهها تا سال 1390 انجام شد. به این منظور کلیه مقالات موجود در منابع اطلاعاتی معتبر ایرانی همچون SID، Iranmedex، Magiran و مجلات اموزشی معتبر جستجو شد و نتایج و روشهای تحقیق آنها استخراج شد.
نتایج: 9 مقاله مرتبط که از نظر بررسی شواهد مناسب بودند یافت شد. 8 تحقیق از تحقیقات انجام شده جهت بررسی تفکر انتقادی در بین دانشجویان با کمک دو ابزار (پرسشنامه) كاليفرنيا فرم ب و آزمون تفكر انتقادي واتسون و گليزر بود كه در پنج بخش مهارت استنباط، تشخيص پيشفرض ها، مهارت نتيجه گيري، تعبير و تفسير و مهارت ارزشيابي به بررسی مهارت تفکر انتقادی می پرداخت.
مقایسه ها اکثرا در بین دانشجویان سال اول و آخر و رشته های مختلف و در جنس های مختلف و محل سکونت و بر اساس معدل و رتبه پذیرش کنکور انجام شده بود. 88 درصد از مطالعات عدم وجود رابطه معنادار وتغییر تفکر انتقادی دانشجویان سال اول و سال آخر تحصیلی آنها را نشان داده بود. اما در یک مورد رابطه معکوس بود. همچنین بین دوجنس بجز یک مطالعه که تفاوت در یک جزء از بررسی تفکر انتقادی یعنی قدرت استنباط بود، تفاوتی دیده نشد. کلیه تحقیقات تفاوت معناداری در رابطه با معدل و رتبه کنکور و نمره تفکر انتقادی نشان ندادند. اما در رشته های مختلف تفاوت معنادار بود. بین محل سکونت نیز در دو مطالعه رابطه مستقیم وجود داشت ولی در تحقیقیات دیگر رابطه ای وجود نداشت و رابطه مستقیم به این معنا که کسانی که در روستا زندگی می کنند نمره تفکر انتقادی بالاتری دارند نبود.
بحث:
نتايج این مطالعه بازگوكننده اين مطلب مهم هستند كه توانايي ها و قابليت هاي دانشجويان به موازات بالاتر رفتن مقطع تحصيلي آنان افزايش نمي يابند. با توجه به ضعیف بودن توانایی تفکر انقادی دانشجویان علوم پزشکی همچون دیگر رشته ها، لازم است سياستگزاران، برنامه ريزان و مديران آموزشي با اصلاح برنامه آموزشي و فراهم آوردن امكانات و محيط آموزشي مناسب، بخصوص در آموزش باليني، در تقويت تفكر انتقادي دانشجويان علوم پزشکی گام بردارند. به این ترتیب لزوم بازنگری در استراتژی های آموزشی سنتی فعلی احساس می شود و استفاده بیشتر از استراتژی های فعال یادگیری و بکارگیری روش های مراقبتی مشارکتی مثل بین حرفه ای نیز توصیه می شود.
کلید واژه: تفکر انتقادی، دانشجویان، دانشگاههای سراسر کشور
: رهنما فصلنامه علمی فرهنگی است که به صورت چاپی و الکترونیکی مطالب علمی، فرهنگی، مقالات علمی، تکالیف باارزش دانشجویان و حتی ترجمه متون علمی جدید دانشجویان را بعد از کارشناسی چاپ و منتشر می کند.