سمينار يك فرصتي براي 20-8 دانشجو براي جستجوي مباحث هوشمندانه در مورد موضوعاتي است كه بطور منطقي تعريف شده اند. معمولاً يك مبحث عمومي وسيع نيست و آن نبايد با يك روش آموزشي كه به تك تك افراد امكان ظهور تفاوتهاي فردي و استعدادي آنها داده مي شود اشتباه گرفته شود.(1) هدف اصلي سمينار اين است كه اجازه دهد دانشجويان  فرصتي براي رسيدن به معاني شخصي كه در واقع محصول يادگيري آنها بوده  بدست آورند.

عده ای صاحب نظر هستند, که دور هم جمع شده و تبادل نظر می کنند. البته تعداد افراد  در سمینار محدود می باشدحداکثر 100نفر که به گروههای کوچک 10الی 15نفره تقسیم می شوند(2)

نوع یادگیری در آن شناختی است و حیطه یادگیری شناختی-عاطفی است. معلم نقش مهمی را در سمینار بر عهده دارد او تماس خود را با دانش آموزان حفظ میکند و به آنها در استفاده از کتابخانه و یافتن منابع کمک می کند. به جای اینکه معلم درس بدهد دانش آموزان این کار را انجام می دهند، معلم یک شنونده و سرپرست خواهد بود.

معلم نقش مهمی را در سمینار بر عهده دارد او تماس خود را با دانش آموزان حفظ میکند و به آنها در استفاده از کتابخانه و یافتن منابع کمک می کند. به جای اینکه معلم درس بدهد دانش آموزان این کار را انجام می دهند و معلم یک شنونده و سرپرست خواهد بود.

 

چگونگی اجرا:

دقيقاً بدانيد مي خواهيد چه بكنيد و فعاليتهاي مناسب را انتخاب كنيد. بسياري روشهاي تدريس در سمينار ها خيلي خوب كار مي كنند. خصوصاً بحث ها، كار گروهي خصوصاً در گروههاي buzz، بازي ها و ايفاي نقش يا شبيه سازي و روش هاي ديگر که در زیر توضیح داده شده است:

1_ارائه دانشجو يا گروه : اين متداولترين فعاليت سمينار است. از يك فرد يا گروه مي خواهند كه براي كلاس ارائه دهد. اهم را با دقت تعريف كند و منبع را بدهد. معمولاً خيلي مهم است كه در مورد يافته هاي گروه قبل از ارائه آنها بحث كنيم. مكن است ارائه دهندگان در تهيه ارائه و دريافت حمايت هاي روحي نياز به كمك داشته باشد. يك اورهد يك وسيله كمكي مفيد براي ارائه دهنده است و يادداشت ها كه قبل از ارائه جمع مي شوند مي توانند در نتايج بحث خيلي موثر باشند. در بحث كه معمولاً بعد از ارائه پيش مي آيد. دانشجويان ارائه دهنده ممكن است به اندازه كافي احساس اعتماد به نفس براي رهبري داشته باشند ولي اگر نداشتند با جملاتي كه پيشنهاد مي دهيد بحث مي كند. اين روش براي پيدا كردن جنبه هاي مختلف از يك موضوع مفيد می باشد به اين ترتيب كه هر گروه در مورد جنبه اي  از موضوع بحث مي كند. (1)

2_توافق در مورد ايجاد جملات با ارزش:

در گروه هاي يادگيري جك پيشنهاد مي دهد كه از دانشجوياني كه سمينار را هدايت مي كنند بخواهيد 6 جمله با مفهوم اصلي در مورد عنوان مورد نظر بگويند. كه جملات بايد كاملاً زمينه اي باشد و جزئي نباشد، از واضحات نباشد و سعي شود كه واقعي و مفيد باشد نه مبهم و انتزاعي – توافق معلم بايد قبل از سمينار جلب شود. سپس دانشجو مطالب را براي كلاس مي گويد و يك بحث آزاد و غير رسمي ايجاد مي شود. سپس دانشجويي كه اين مطالب را ارائه داده سعي در بدست آوردن يك اجماع كلي در مورد هر يك از جملات مي كند. معلم يا دانشجو ممكن است لازم باشد اصلاحاتي را پيشنهاد دهند. بهتر است يك دانشجو وقايع بحث ها را بنويسد.

 

3_مخالفت شما در مقابل بقيه

مخالفت استاد با جملات مفهومي با ارزشي كه  دانشجويان پيشنهاد مي دهند مي تواند منجر به افزايش بحث و دليل آوردن دانشجويان براي درستي مطالب ي شود. كه يك بحث با نشاط خواهيد داشت و در ضمن ترس نمره كم گرفتن به دليل انتقاد از عقايد ديگران با اينكار از بين مي رود. (1)

4_استفاده از شاهد جلسه

شاهد مي تواند سخنران با يكي از دانشجويان باشد. او  15دقیقه مطلب خود را ارائه مي دهد بعد اتاق را ترك مي كند و در اين مدت گروه ها در مورد موضوع مورد نظر با هم بحث مي كنند و سوالات خود را مطرح مي كنند. اين كار وقت زيادي مي گيرد ولي با ارزش است و موجب روشن شدن بحث ها و مشخص شدن مشكلات مي شود. وقتي سوالات طرح شدند شاهد به اتاق بر مي گردد و سوالات از او پرسيده مي شود. به عنوان يك مرحله پيشرفته تر  گروه ها مي توانند سوالات خودشان را با هم يكي كنند و يكسري سوال جديد بسازند. اين كارها مي تواند خارج از زمان سمينار و به عنوان آمادگي براي جلسه بعدي سمينار گروهي انجام شود. بنظر مي رسد 15 دقيقه وقت كمي است ولي معمولاًسوال كردن سه چهار برابر وقت مي گيرد. اگر دانشجويان اعتماد به نفس كافي براي سوال كردن ندارند مي توانند سوالها را بنويسند و شاهد در مورد جوابها قبل از اراده جوابها به گروه ها با استاد صحبت كند.(1) از تبديل جلسات به سخنراني هاي كوچك آگاه باشيد. لازمه اين كار آن است كه دانشجويان بايد در شكل گيري عقايد خود روش درستي داشته باشند. لازم است اين پروسه آهسته باشد و دانشجو فعال باشد.(1)

 توافق معلم بايد قبل از سمينار جلب شود. دانشجويان ارائه دهنده ممكن است به اندازه كافي احساس اعتماد به نفس براي رهبري و سوال كردن نداشته باشند.  براي ارزشیابی شما مي توانيد از دانشجويان سال سوم بخواهيد با پركردن پرسشنامه نظرخواهي كه بر اساس مواد مورد توافق قبلي تنظيم شده است نظرات خود را در مورد اين جلسه بدهند.

اين روش مزاياي زيادي براي دانش آموزان دارد: به آنها اجازه مي دهد فرايند آموزش را كنترل كنند، آنها را وادار به طرح كردن مشكلات شان مي كند و شاهد را وادار به بحث كردن با آنها مي كند. از جنبه هاي واضح بحث به سرعت رد مي شوند ولي در مورد موارد مشكل وقت بيشتري صرف مي شود. از محدودیتهاي روش اين است كه وقت زيادي مي گيرد. گاه از این مفهوم به طور مناسب و واقعی استفاده نمی شود.  معمولا زمانی که می خواهند از این روش استفاده کنند به جلسات سخنرانی کوچک تبدیل می شود.(1) تدريس با اين روش براي يك موضوع مناسب انتخاب نمي شود.

به نظر می رسد روش تدریس سمینار در آموزش پزشکی یک روش شوند و  فعال باشد در تحقیقی که در کشور آلمان انجام شد آموزش تیمی و بحث های موردی را برای آموزش مداوم پزشکی انتخاب کردند آنها با بررسی دانش و انگیزه و توقعات شرکت کنندگان به کمک پرسشنامه های چایی و نظر خواهی اینترنتی که بر مبنای معیار لیکرت از 6-1 شماره گذاری شده بود پرداختند کرده بودند و گفته بودند که دوره آموزش مداوم خیلی کار بردی بوده است و بحث های موردی، یادگیری آنها را افزایش می داده است. تعداد زیادی از شرکت کنندگان اعلام کرده بودند که به انتظارات خود رسیده بودند. بر اساس آزمون های و پس آزمون بازدهی شرکت کنندگان از میانگین 2/47% جواب درست اولیه به 3/0 7% در پس آزمون رسیده بود.(2)

بنظر می رسد کشور آلمان از کشورهای پیشقدم در استفاده از روش آموزش سمینار در دانشگاه ها بوده است در دانشگاه botany اکثر اساتید در بعضی دروس مانند فیزیولوژی، آناتومی، اکولوژی از این روش استفاده می شود. (3)

روش جدیدی از تدریس به روش سمینار در تحقیقی در آموزش پزشکی آموزش در آلمان به روش تدریس سمینار و به کمک اساتید علوم پایه و بالینی همزمان استفاده بررسی شد. در این روش دانشجویان پزشکی نیم سال اول تا پنجم دروس به صورت ماژولهای ترکیبی بالینی و علوم پایه ارائه می شوند. جلسات به صورت دوبار در هفته به وسیله دو سمینار بر گزار می شود که جمعاً 240 سمینار متفاوت با 150 استاد متفاوت می باشد. ارزیابی دانشجویان از این سمینار  مثبت می باشد و شرکت آنها در این جلسات 80% می باشد اساتید هم این جلسات را مطلوب می دانند و همکاران با سخنران همکار و دانشجویان را دوست دارند و دانشجویان را با انگیزه تر و با اعتماد به نفس تر و آماده تر و فعالیتر از زمانی که درس به صورت سنتی ارائه می شود می دانند. البته برگزاری این سمینارها هماهنگی بیشتری را می طلبد محققین این طرح اعلام کرده اند که می خواهند این روش تدریس را به همه آموزش دهند و کیفیت سمینارهای خود را افزایش دهند. (4)

بررسی روش سمینار برای سمینار برای توسعه آموزش کلینیکی  اثر روش سمینار برای توسعه آموزش پزشکان بخش ارزیابی شد 46 پزشکی از 4 دانشگاه به صورت رندوم به عنوان گروه مداخله و کنترل انتخاب شدند:

روش کار برای ارزیابی تأثیر این روش بر نگرش و نحوه انجام کار پزشکان و تأثیر آن بر روی یادگیرندگان بود. روش ارزیابی از طریق نمره دادن به نوار ویوئویی فیلم راندری بخش ها و ارزیابی معلمان از روش اجراء خودشان و تجربیاتشان در این مطالعه و نمره دهی مربیان بود و نتیجه گرفته شد که روش سمینار یک پایه ای برای رویکردهای عملی و موثر برای توسعه آموزش کلینیکی فراهم می کند. (5)

منابع:

1. Geoffery P,Teaching today- A practical guide 1998,second edition, p:223-225

2.  Skeff K.M, Stratos G, Campbell M. Evaluation of the seminar method to improve clinical teaching. Journal of General Internal Medicine1986,volume1( 5):315-322

3.  "SEMINAR" MHTHOD IN BOTANICAL TEACHING. Miscellaneous Notes;p:12

4.  Feldman M, Schubert S. Paired seminar-teaching by basic medical scientists and clinicians . MEDICAL EDUCATION 2006; 40: 87

5.  Kühne-Eversmann L, Eversmann Th, Fischer M. Team- and case-based learning to activate participants and enhance knowledge: An evaluation of seminars in Germany. Journal of Continuing Education in the Health Professions ;Volume 28 Issue 3, P:165 - 171