کامل گرایی یک خصوصیت چند وجهی شخصیت است که می­تواند زمینه­ساز اختلالات روان­شناختی و مشکلات بین فردی شود و گاهی از علل ناکامی­ها و اختلالات رفتاری به حساب می­آید. کامل گرایی به عنوان مجموعه­ای از صفات شخصیتی، ممکن است در بسیاری از افراد وجود داشته باشد ولی به خودی خود یک بیماری تلقی نمی­شود بلکه وجود این صفات می­تواند سلامت روانی را به خطر بیاندازد و شخص را در معرض ابتلا به اختلالات اضطرابی و افسردگی قرار دهد.

تعریف کامل و کامل گرایی

کامل عبارت است از تمام و بی­عیب و نقص بودن و کامل گرایی آن خصوصیت شخصیتی است که باعث می­شود سطح انتظار و توقع فرد نسبت به عملکرد خود و اطرافیانش به شدت افزایش یابد، به نحوی که چنین فردی برای رسیدن به اهداف خود در بالاترین مرتبه کمی و کیفی عملکرد خود یا اطرافیان قانع و راضی می­شود.

انواع کامل گرایی

انواع کامل گرایی به شرح زیر است: کامل گرایی معطوف به خود یا برای خود به معنی تعیین استانداردهای غیر واقعی برای خود و بالا بردن سطح انتظارات و توقع از عملکرد خود؛ کامل گرایی معطوف به دیگران یا برای دیگران یعنی تغیین استانداردهای غیر واقعی برای دیگران و بالا بردن سطح انتظارات و توقع خود از دیگران؛ کامل گرایی تجویز شده یا ناشی از اجتماع  یعنی وجود استانداردهی بالا از سوی افراد خاص در جامعه.

از سوی دیگر کامل گرایی می­تواند عواقب مثبت و منفی داشته باشد بنابراین بعضی محققین کامل گرایی را به دو نوع کامل گرایی سالم یا مناسب یا کامل گرایی ناسالم یا نامناسب تقسیم می­کنند.

تفاوت کامل گرایی و کمال گرایی

کمال هر چیز عبارت است از رسید آن چیز به فعلیت و وضعیتی که با آن شی سازگار است. به تعبیر دیگر هر وجودی زمینه­ها و استعدادهای وصول به فعلیت­هایی را دارد که شباهت به آن شی داشته و سازگار با وضعیت، سرنوشت و استعدادهای درونی اوست.

طبق این تعریف هر جنبه از جنبه­های وجود انسان که به فعلیت برسد و استعدادهای پنهان او شکوفا و بارور گردد، انسان در آن جنبه و در مسیر کمال حرکت کرده است. پس وقتی انسان به اهدافی که برای آنها خلق شده و در درون خود استعداد رسیدن به آنها را دارد، حرکت کند موجودی کمال­گرا است.

بنابراین کامل گرایی میل به بهتری بودن است و کمال گرایی تلاش برای بهتر شدن. افراد کامل گرا فقط بهترین را می­خواهند و کمتر به بهتر شدن توجه دارند؛ در حالی که کمال گرایی یک حرکت تکاملی است که فرد، مدام در فکر بهتر شدن و رشد تعالی است. کمال گرایی باعث رشد و تعالی انسان می­گردد. اما کمال گرایی بر سلامت و بهداشت روان و سبک زندگی انسان تأثیر منفی دارد و زمینه­ساز بسیاری از آسیب­ها می­شود.

عواقب و آثار کامل گرایی

افراد کامل گرا معمولاً از بهداشت روانی خوبی برخوردار نیستند؛ در روابط بین فردی، مشکلات زیادی دارند و اعتماد به نفس متعادلی ندارند. افسردگی، اضطراب عملکردی (مثل اضطراب امتحان)، اضطراب اجتماعی، رفتارهای وسواسی و اجباری، احساس تنهایی، سرخوردگی، خشم، بی­حوصلگی و بی صبری و گاه فکر خودکشی از عوارض کامل گرایی است تمام این حالات می­تواند باعث کاهش بازدهی در زندگی آنان شود.

 

کامل گرایی در والدین

برای افراد کامل گرا پذیرش این موضوع که شخصیت انسان­ها از صفات خوب و بد شکل گرفته است مشکل است. افراد کامل گرا فرزندی را خوب و عزیز می­دانند که همیشه بی­عیب و سربه­راه و در بین فامیل و دوستان نمونه باشد و در غیر این صورت افراد کامل گرا ناراحت و مضطرب خواهند شد و احساس ناراحتی می­کنند و وقتی به خواست خود نرسند بیشتر اوقات عصبانی می­شوند و فرزندان خود را سرزنش می­کنند و آنها را با دیگران مقایسه می­کنند و به تدریج بین آنها و فرزندانشان فاصله عاطفی زیادی ایجاد می­شود.

مروری بر مطالعات انجام شده در این زمینه

استوبر و همکاران او نشان دادند که فشار والدین بر کامل بودن در دانش آموزان دبیرستانی با شکایات جسمانی همراه بود و واکنش منفی به کامل نبودن با 2 شاخص سلامتی پایین (یعنی شکایات جسمی و علائم تنفسی) مرتبط بود. در همین راستا سونن و همکاران نشان دادند کنترل روانی والدین در سن 15 سالگی پیش­بینی کننده سطح افزایش یافته کامل گرایی نامناسب در یک سال بعد است و کامل گرایی نامناسب پیش­بینی کننده سطوح افزایش یافته افسردگی نوجوانان در یک سال بعد است و کامل گرایی به عنوان یک متغیر مطالعات انجام شده در بزرگسالان، نتایج مطالعه چوی و مک اینرنی نشان داد ارتباط مثبتی بین ابعاد کامل گرایی و خودپنداری و خود ارزشمندی در کودکان سنین مدرسه وجود دارد.

هنچنین کوک و کرنی نشان دادند کامل گرایی مادر با کامل گرایی معطوف به خود در پسران و درونی­سازی اختلالات روانی مرتبط است.

منابع

1)کامل گرایی و سلامت روان/ دکتر حمید افشار، دکتر قربانعلی اسدالهی، مرتضی ثابت قدم، نشر کنکاش، 1386.